Ani trochę letnie lektury

Zapewniam, że czytam wszystkie komentarze. Dziękuję za nie.
Przy okazji dodam, że łatwo rozszyfrować, kiedy ta sama osoba zamieszcza uwagi pod różnymi loginami i adresami mejlowymi. Dlaczego zmienia loginy, też się domyślam. Nie trzeba wielkiej wiedzy komputerowej, by na to wpaść.
Nie zawsze odpowiadam na komentarze, bo mam wątpliwości, czy powinnam się wdawać w rozmowę, czy też moje zapiski mogłyby stanowić jedynie inspirację dla Czytelników, niechże oni między sobą dzielą się refleksjami.
Niezmiennie mnie cieszy to, że mam Czytelników.
Gdyby było inaczej, jakiż sens miałoby moje pisanie? Dla siebie? Tak, to „wyczyniam” regularnie od 1984 roku, w prywatnym dzienniku.

Ale nie o tym dzisiaj miałam pisać, lecz o lekturach, które rzucają mną o mur.
Odkryłam dla siebie (!) Imre Kertesza. Przeczytałam „Kadysz za nienarodzone dziecko” i zgadzam się, choćby Kertesz był autorem tylko tej opowieści, zasługuje na Nobla.
„Kiedy piszę, powtarzam własne życie i prawdopodobnie powoduje mną skryte pragnienie, żebym i ja się dowiedział, co to znaczy mieć nadzieję”, mówi Kertesz. Dlaczego ten fragment zacytowałam, choć przecież „kadysz” nie jest li tylko autotematyczną opowieścią o pisaniu, lecz głęboką i okrutną w swoim przesłaniu historią, opowiadaną przez dojrzałego mężczyznę, który żyje wspomnieniem Oświęcimia. Opisany jest nie sam Holocaust, ale jego długofalowe skutki dla psychiki ocalałego. Małżeństwo narratora się rozpadło, bo nie zgodził się na dziecko (napisałam to zdanie i widzę, jak spłycam problem). Dodam więc tylko, że to także opowieść o więzieniu (więzienie posiadania domu i więzienie nieposiadania go), najbardziej oryginalna rzecz o Holocauście, jaką czytałam. Narrator mówi: „Auschwitz jawiło mi się pod postacią ojca, tak, słowa ojciec i Auschwitz brzmią we mnie tym samym echem”. I to zdanie jest początkiem długiego wywodu, który doprowadza do dreszczy.

Lektura żyje, kiedy czytelnik ją wypełnia swoimi konkretyzacjami. Ilu czytelników, tyle wersji tej samej opowieści. Zapewne dlatego wybrałam też cytat o pisaniu, a także zapamiętałam porównanie „moje pióro jest moją łopatą”. O swoim pisaniu zwykłam mówić, że kopię w słowach, jak górnik w węglu, i układam je w stosik zdań, akapitów, rozdziałów. Gdybym chciała coś sensownego powiedzieć o „kadyszu”, powinnam zapisać kilka stron. Tutaj jedynie sygnalizuję: tak, „kadysz” rzucił mną o mur.

Sięgnęłam też po „Dziennik galernika” tegoż autora. Gęsto w moim egzemplarzu od notatek na marginesie. To rzecz do trawienia na kilka miesięcy. Np. pod wpływem lektury powróciłam do tego, co mnie gnębi od lat: dlaczego nie rozumiem Kaina. Dlaczego Bóg frymarczy jego duszą? Już bliższy mi jest Hiob (Blubell, pamiętasz naszą rozmowę?). „Są pytania, na które nie sposób udzielić odpowiedzi, ale też nie sposób ich nie stawiać” pisze Kertesz. No, właśnie, właśnie.

Przeczytałam również Michaela Cunninghama „Nim zapadnie noc”. Do tej pory znałam tylko „Godziny” tegoż autora (widziałam też świetny film z Meryl Streep i Nicole Kidmann). To rzecz o poszukiwaniu piękna w ludziach, nie tylko w sztuce. Także o pokrętności naszej natury, o skrywanych pragnieniach, lękach. Może świat nie jest taki, jak nam się wydaje, nie jest naszym wyobrażeniem lecz naszym koszmarem? Historia opowiedziana w powieści była dla mnie przewidywalna, ale nie tylko o fabułę w książce chodzi. I znów przypominam sobie Kertesza: „Pisarzem czyni człowieka nie talent, tylko to, że nie akceptuje on języka i gotowych pojęć” Cunningham jest rzeczywiście ciekawym amerykańskim pisarzem, ma dar prowadzenia wiwisekcji ludzkich dusz.

To nie są lektury na plażę, ale może lektury pod drzewko oliwkowe lub pod jabłonkę, czemu nie.

Wróciłam z jurajskiej wsi, ale jadę dalej, tym razem pozwolę, by „resetował” mnie szum morza.

Zabieram ze sobą „Złodziei koni” Remka Grzeli. Czytałam tę powieść w maszynopisie, na różnym etapie jej powstawania. Wierzyłam w nią od początku i cieszę się, że została wydana po kilku latach oczekiwań. Jeszcze bardziej raduje mnie to, że ma same dobre recenzje. Bardzo dobre recenzje! I choć cenię Remka jako autora książek z literatury faktu ( rewelacyjna „Było, więc minęło”, świetne wywiady-rozmowy w „Wolnych”, „Rozum spokorniał” „Hotel Europa”) i dramaturga, to widzę też jego rozmach, kiedy pisze powieść. Nieustająco lubię „Bądź moim bogiem” i myślę, że głębiej poczuję bohaterów „Złodziei koni” po powtórnej lekturze, bo inaczej się czyta, kiedy książka ma okładkę, w dodatku twardą. Na pewno więc docenię kreację nie tylko Belmonda, ale innych mężczyzn w powieści, bo to rzecz o trzech pokoleniach mężczyzn. Takiej jeszcze nie było.